Problemy Brazylii w regionie MENA szansą czy zagrożeniem?

 

Wszystko wskazuje na to, że nie tylko problemy sanitarne Brazylijczyków wywołały spore zamieszanie w handlu międzynarodowym mięsem drobiowym, ale „oliwy do ognia” dolała Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie ustalając nowe rygorystyczne zasady halal. Nowe standardy będą dotkliwe dla wielu eksporterów do Zatoki Perskiej, ale bezdyskusyjnie to Brazylia ucierpi najbardziej. Skłania to do przypuszczeń, że Brazylijczycy ograniczeni na kluczowych rynkach zbytu (pamiętajmy o restrykcjach ze strony UE dla brazylijskich zakładów) będą agresywnie poszukiwać nowych klientów, co zaostrzy warunki konkurencyjne dla pozostałych graczy: Unii Europejskiej, Ukrainy i Stanów Zjednoczonych.

Brazylijski eksport w regionie MENA

Pomimo dużego potencjału rozwoju, rynek MENA rodzi wiele wyzwań dla eksporterów, z uwagi na swoją niestabilność geopolityczną. Brazylia umocniła swój zasięg marketingowy na Bliskim Wschodzie nie tylko wykorzystując przewagę cenową, ale także poprzez lokalne inwestycje kapitałowe i zwiększenie dystrybucji wykorzystując do tego spółki zależne. Około 43 procent mięsa kurcząt rzeźnych eksportowanego przez Brazylijczyków trafia do regionu MENA  - na przestrzeni ostatnich lat obserwowany był  stały wzrost począwszy od poziomu 32 procent w 2007 roku. Tak naprawdę, to niesamowicie duża sprzedaż na Bliskim Wschodzie i w Afryce napędzała ekspansję eksportową Brazylii w ostatnich latach (całkowity wzrost eksportu wyniósł +32% w latach 2007 - 2017).

Generalnie 80 procent brazylijskich wysyłek do obszaru MENA trafia na rynki pięciu państw: Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Egiptu, Iraku i Kuwejtu. Z rynków północnoafrykańskich egipski rynek odgrywa największa rolę. Część z wymienionych państw, jak Arabia Saudyjska, UAE czy Irak należą do grona 10 największych światowych importerów mięsa kurcząt. Pomimo  regularnego wieloletniego sukcesu, w roku 2016 i 2017  zaczęły się problemy – malały dostawy mięsa z brojlerów do MENA. Pomimo spadku sprzedaży eksportowej u dwóch największych odbiorców: Arabii Saudyjskiej i ZEA, Brazylia w całkowitym eksporcie w 2017 roku odnotowała jedynie 2 procentową obniżkę, ponieważ udało się im ulokować więcej towarów w Egipcie (tuszki) i w Iraku (ćwiartka tylna kurczaka). Analitycy przewidują, że w 2018 roku Brazylia odnotuje spadki sprzedaży w państwach MENA, bowiem nie będzie wstanie zrekompensować dalszej redukcji wysyłek do Arabii Saudyjskiej z powodu zaostrzenia zasad halal, zwiększoną sprzedażą w innych krajach: Egipcie, Iraku, Libii, Omanie czy Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Na domiar złego, niekorzystnie będą oddziaływać regionalne blokady handlowe Kataru (od czerwca 2017 roku) mające podłoże  restrykcji dyplomatycznych ze strony ZEA, Arabii Saudyjskiej, Bahrajnu i Egiptu. Oczekuje się, że import Kataru będzie o prawie połowę niższy na poziomie 75 tys. ton w porównaniu do wcześniejszych historycznych wyników.

Struktura asortymentowa na Bliskim Wschodzie

W tej części świata zbyt znajduje mrożony drób, marginalny jest przywóz świeżego i przetworzonego mięsa drobiowego. W dłuższym terminie, dla globalnego handlu coraz większe znaczenie może mieć obserwowana w Zatoce Perskiej stopniowa zmiana preferencji nabywców względem sprowadzanego asortymentu. Generalnie na Bliskim Wschodzie sprzedawało się całe ptaki, ale od kilku lat zyskują na popularności elementy kurcząt – wraz ze wzrostem brazylijskich wysyłek mięsa drobiowego na Bliski Wschód, rósł procentowy udział mięsa w kawałkach w całkowitym wolumenie dostaw (z 20 procent w 2007 roku do 37 procent w 2017 roku). Zmiany te koncentrują się głównie na rynku Arabii Saudyjskiej. Według amerykańskich analityków handel elementami kurcząt rzeźnych jest odporniejszy na sytuacje kryzysowe. Dla przykładu, w 2017 roku kiedy brazylijski eksport do Arabii  Saudyjskiej notował spadki,  dotyczyły one sprzedaży mrożonych tuszek brojlerów (-31%), a nie elementów (+7% r/r).

Arabia Saudyjska

W Arabii Saudyjskiej połowa spożywanego mięsa brojlerów pochodzi z importu, z czego 80% dostarcza Brazylia. Przedsiębiorstwa brazylijskie mają przewagę nad innymi dostawcami, ponieważ saudyjski sektor HRI gustuje w „małych brojlerach” (kurczaki duże są postrzegane jako stare i niesmaczne). Powszechne jest, że importowane są głównie produkty mrożone, z przeznaczeniem dla gości (turystów) i sektora HRI.  Lokalni konsumenci wolą świeże mięso brojlerów z krajowej produkcji. Arabia Saudyjska jest największym klientem brazylijskich firm (odpowiadała za 15 procent globalnego eksportu Brazylii w 2017 roku i 36% wysyłek do MENA). W 2017 roku Brazylia dostarczyła o 21 procent mniej mięsa na saudyjski rynek. Stało się tak z kilku powodów: rosnących cen w Brazylii w drugiej połowie roku, utraty konsumentów (kilku tysięcy emigrantów) i za sprawąwyższej produkcji drobiu z miejscowego przemysłu. O tym, że Arabia Saudyjska stawia na samowystarczalność w produkcji drobiu informowaliśmy już na początku tego roku – docelowo ma ona wzrosnąć z poziomu około 50% do 60% do 2023 roku. W tym celu rząd w Rijadzie stosuje politykę uznawaną za protekcjonistyczną - podwyższone cła na import drobiu (z 5 do 20 procent), obciążenie dodatkowym podatkiem saudyjskich eksportów, subsydiowanie pasz i zwiększenie dopłat do inwestycji w produkcję drobiarską.

Unia Europejska w 2017 roku wyeksportowała  do Arabii Saudyjskiej łącznie 98 775 ton mięsa drobiowego, a w okresie dwóch pierwszych miesięcy 2018 roku  około 17 tys. ton. Ubiegłoroczna sprzedaż do tego regionu była niższa o 19 procent r/r a w okresie styczeń – luty 2018 roku notowano dalsze spadki (16 procent mniej niż w analogicznym okresie 2017 roku).Na saudyjskim rynku doświadczenie mają francuskie przedsiębiorstwa. Przypominamy, że w przypadku Grupy Doux jako jeden z głównych czynników odpowiadających za jej problemy finansowe firma  podawała konkurencję Brazylijczyków na rynku Arabii Saudyjskiej, która była kluczowym kontrahentem w sprzedaży mrożonego drobiu przez Doux. Padały nawet zarzuty w kierunku Brazylijczyków o stosowanie dumpingowych cen w sprzedaży eksportowej kurcząt  na rynku arabskim w celu zdystansowania konkurentów.

Kryzys brazylijskiego eksportu w Arabii Saudyjskiej

Amerykanie przewidują poważne problemy w światowym handlu w 2018 roku z powodu nowych wytycznych dla mięsa halal, które ogłosiła Arabia Saudyjska w marcu 2018 roku. Stany Zjednoczone obawiają się ostrej konkurencji na kilku ważnych rynkach. Zdaniem analityków Brazylia będzie próbowała znaleźć rynki , na których nadrobi straty spowodowane zmianą saudyjskich  przepisów w kwestii oszałamiania podczas  uboju halal. Brazylijczycy, ale i inni eksporterzy są świadomi, że do tej pory stosowane   przez  nich  metody,  spowodują, że uzyskane    produkty   nie   będą   spełniać warunków importowych. Brazylia podjęła politykę dostosowawczą, jednak wdrożenie tych standardów potrwa pewien czas. W rezultacie ograniczony zostanie import do Arabii Saudyjskiej. Oficjalnie prognozowany jest gigantyczny, bo 42 procentowy spadek importu mięsa brojlerów do państwa Zatoki Perskiej  do 450 tys. ton w 2018 roku! W konsekwencji odbije się to na konsumpcji wewnętrznej (21 procentowy spadek), a udział importu w konsumpcji spadnie do 38 procent). W 2017 roku Arabia Saudyjska była trzecim największym importerem kurcząt w skali globu – 780 tys. ton rocznie – tuż po Japonii  i Meksyku. W tym roku zajmie dopiero szóstą pozycję w światowej klasyfikacji największych importerów. W rezultacie wysyłki brojlerów mięsnych z Brazylii do MENA spadną w 2018 r. Jednak w perspektywie średnio i długoterminowej region ten pozostanie chłonnym rynkiem dla  wzrostu eksportu brojlerów z Brazylii, z uwagi na rozwój gospodarczy i potencjał konsumentów na Bliskim Wschodzie.

Zjednoczone Emiraty Arabskie i Egipt

W Emiratach 87 procent mięsa pochodzi z importu, w którym także dominują Brazylijczycy (odpowiadają za 70 procent przesyłek). Co ciekawe, blisko 60 procent drobiu chłonie sektor gastronomiczny. Dzięki niskiej cenie na popularności zyskują ćwiartki kurczaka sprzedawane przez firmy cateringowe  pracownikom fizycznym.  Panujące warunki rynkowe w ZEA nie sprzyjały zwiększaniu dostaw drobiu z Ameryki Południowej. Ograniczająco działały nowe wymogi certyfikacji halal wprowadzone przez ZEA,  wyższa podaż drobiu z miejscowej produkcji,  obawy lokalnych konsumentów związane z wirusem grypy ptaków i aferą mięsną w brazylijskich zakładach drobiarskich.

Amerykańscy analitycy szacują, że Egipt importuje od 5 do 15 procent mięsa brojlerów konsumowanego na rynku wewnętrznym. Brak jest jednak oficjalnych statystyk. Miejscowe obostrzenia, protekcjonistyczna ochrona lokalnego przemysłu, powodują, że właściwie można eksportować do Egiptu głównie tuszki kurcząt.  Pod koniec 2017 roku miejscowe firmy produkujące mięso drobiowe protestowały przeciwko wysokiemu importowi mrożonych kurczaków i ich elementów po cenach,  z którymi sami nie są wstanie konkurować. Oskarżenia branży padały w kierunku rządu, który zredukował taryfy celne w przywozie drobiu w listopadzie ubiegłego roku i domagano się  ochrony rodzimego rynku. Agresywne ceny eksportowe brazylijskich kurczaków spowodowały, że w 2017 roku przywóz z Brazylii wzrósł o 67 procent.  Według oficjalnych danych, Egipcjanie zużywają rocznie 1,9 mln ton drobiu.